Dlaczego nie musisz szanować każdego?

 

„Szacunek należy się każdemu”, „Ale to Twoja matka, MUSISZ ją szanować!”, „Nic szacunku do starszych nie masz!” – a Ty ile razy słyszałaś te słowa? Założę się, że niejeden raz. Od dziecka uczą nas, czym jest szacunek, wszyscy robimy te plakaty, rozmawiamy o inności, o tolerancji. Czy na pewno ten szacunek należy się każdemu bez względu na wszystko?

Na początku zawsze jesteśmy neutralni – poznajemy kogoś, próbujemy go wybadać, jesteśmy raczej otwarci na poznanie nowej osoby. W momencie, w którym ta łamie normy,  zachowuje się niekulturalnie, jest nieuczciwa albo robi coś wbrew społeczeństwu, decydujemy co dalej.

Niejednokrotnie byłam świadkiem (chociaż powinnam użyć feminatywu, czyli świadkinią) sytuacji, gdzie starsza osoba wydzierała się na młodszą w autobusie czy pociągu, że ta POWINNA ustąpić jej miejsca. Słyszałam też, że „każdemu starszemu człowiekowi należy się szacunek” – a przepraszam bardzo, za co? Szanuję i toleruję osoby innej orientacji, wyznania, koloru skóry, osoby o innych poglądach politycznych, niż moje – ale czy to ma znaczyć, że na wszystko mam komuś pozwalać?  W momencie, kiedy ktoś krzyczy na mnie bez powodu lub nie ma w sobie za grosz kultury, to dlaczego mam stać i się nie odzywać. Bo ktoś jest starszy? Jeśli tak, to powinien być też mądrzejszy i już nauczony kultury. Wstyd, żebym to ja musiała zwrócić uwagę, że jak wychodzi na zewnątrz, to musi zabrać kulturę ze sobą.

Słowa starszych rozbrzmiewają gniewnym echem: „To pokolenie jest niewychowane, nasze było inne” – owszem, było inne. Pod jakimi względami? Niektórzy starsi ludzie mają takie poglądy, że jak dziewczyna nie ma ślubu i zaszła w ciążę, to jest „wywłoką”, „ladacznicą” albo po prostu „kurwą”. Super, że tak łatwo przychodzi ocenianie innych. Po pierwsze nie znają całej sytuacji, a po drugie — w ich czasach antykoncepcja nie była w żaden sposób promowana, kobiety rodziły nawet ósemkę dzieci. W tamtych czasach ludzie także chodzili sobie na piwo i też potajemnie się ze sobą spotykali, więc o czym oni mówią? Zmieniło się to, że jest dostęp do technologii, a młodzi chcą żyć po swojemu, nie bojąc się swoich rodziców i żyjąc według własnego scenariuszu zamiast spełniania marzeń dziadków albo rodziców.

Różnica jest w myśleniu i w komunikacji oraz świadomości. Pokolenie naszych dziadków i ich dzieci uważa, że szacunkiem jest posłuszeństwo, brak reakcji na obrażanie, na agresję, wykonywanie poleceń bez zastanawiania się i bez gadania. Są z czasów, gdzie przemoc fizyczna i psychiczna niestety była na porządku dziennym. Dlatego, teraz gdy ktoś robi inaczej, niż sobie zaplanowali, lecą wyzwiska i niewybredne komentarze. Wynika to także z poczucia braku kontroli – każdy ma prawo decydować o sobie i przeżyć swoje życie tak, jak sobie zapragnie.

Jak mam szanować np. matkę, która mnie urodziła, a później przez całe moje życie się mną nie interesowała? 9 miesięcy ciąży vs 30 lat życia, no poświęciła bardzo dużo czasu, dziękuję. Jak mam szanować babcię, która nigdy mnie nie pochwaliła i zawsze mogłam liczyć na krytykę oraz złe słowo? Brata alkoholika, który żyje z ciągłych kredytów lub kolegę z pracy, który flirtuje z każdą napotkaną kobietą, mając chorą żonę? Oczywiście są to przykłady.

Bardzo łatwo przychodzi ludziom wymaganie szacunku od kogoś – bo tak, bo są przekonani o swojej wyjątkowości, bo są próżni. Pamiętam, jak raz pewna kobieta powiedziała do mnie „masz mnie szanować, rozumiesz?” – według niej nie okazałam jej szacunku, gdy rozmawiała ze mną o swoim mężu, a ja powiedziałam, że chyba coś w takim razie źle robi, skoro się kłócą. Wpadła w histerię i zabroniła mi się mieszać do JEJ życia. JEJ życia, o którym PRZED CHWILĄ mi opowiadała SAMA Z SIEBIE. No ale dlaczego mam ją szanować, skoro ona w taki sposób odnosi się do mnie, a do męża jak do psa? Chociaż kiedy wychodzą do ludzi, to są szczęśliwą, bezproblemową rodziną. Ta kobieta absolutnie nie zasłużyła sobie na sympatię, a tym bardziej na szacunek z mojej strony.

Dorośli bardzo nie lubią, gdy kwestionuje się ich autorytet. Często zapominają, że swoim zachowaniem pokazują, iż nie są żadnym autorytetem i że nie ma czegoś takiego jak „automatyczny szacunek”– jest neutralność przy poznawaniu, tak jak wspomniałam wcześniej.

Dopóki nikt nie przekracza moich granic, nie obraża mnie, nie atakuje i zachowuje się kulturalnie w stosunku do mnie, jestem neutralna. Żeby kogoś szanować, ktoś musi sobie na to zasłużyć. Jak? Bardziej będę szanowała nauczyciela, który zaangażuje się w lekcje, poświęci czas na merytoryczne przygotowania i zadba o to, by było ciekawie, niż anglistkę z mojego gimnazjum, która była wychowawcą w jednej z klas i powiedziała do ucznia „jak cię widzę, to mi się nóż w kieszeni otwiera” i nigdy nie siliła się na tłumaczenie czegokolwiek, przez co uczniowie mieli słabe oceny. Serio, powiedzenie uczniowi czegoś takiego sprawia, że ktoś czuje się lepszy? No to powodzenia w walce o szacunek. Nie tylko czyjegoś, ale także swojego.

Wykorzystywanie wieku jako argument do szacunku jest słabe. A już wykorzystywanie strachu, żeby ktokolwiek Cię szanował, jest bardzo nie na miejscu. Co z tego, że ktoś wykonuje wszystkie zadania albo pozwala Ci coś zrobić ze strachu przed Tobą? Przy pierwszej możliwej okazji takie osoby odejdą, wbijając nóż w plecy, bo były źle traktowane i upokarzane. Nikt nie chce mieć styczności z ową personą.

Wymuszanie szacunku na kimkolwiek, nigdy nie kończy się chcianym efektem. Na szacunek trzeba sobie zapracować, a nie jest to wcale takie łatwe – chyba że jesteś człowiekiem, który na co dzień ratuje bezdomne psy, a po pracy chodzi do jadłodajni, by charytatywnie gotować tam posiłki. Chociaż pewnie i tak znajdzie się ktoś, komu się to nie spodoba.

A Ty jak myślisz, czy na szacunek trzeba zasłużyć? Kogo szanujesz i dlaczego? Zapraszam do dyskusji, a także na mojego Instagrama.